پدر کارتوگرافی ایران
شادروان استاد عباس سحاب، بنیانگزار موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی نقشه برداری سحاب، در سوم دی ماه ۱۳۰۰ خورشیدی در «فَم» تفرش به دنیا آمد. پدرش استاد ابوالقاسم سحاب از دانشوران زمانه‌ی خود با آثار بسیار در زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی، دینی، فرهنگی و هنری بود. تألیفات وی به حدود ۷۰ جلد می‌رسد.
استاد عباس سحاب در خانواده‌ای فرهنگی در تهران، تحصیلات متوسطه و دانشگاهی خود را در رشته هنرهای زیبا گذراند و در حالی كه نقشه‌نگاری خود ساخته و نامدار می‌شد، نخستین مؤسسه‌ی جغرافیایی و کارتوگرافی (نقشه نگاری) را با راهنمایی و کمک پدر دانشمندش در سال ۱۳۱۵ خورشیدی (۱۹۳۶ میلادی) در ایران بنیان نهاد.
وی از زمان تحصیل، بیشتر اوقات خود را صرف ترسیم، تولید، تكثیر و چاپ نقشه و رواج کاربرد آن در جامعه می‌كرد. وی می‌کوشید مردم را بیش از پیش با نقشه و جغرافیا آشنا سازد و با نیروی معجزه‌آسای عشق به كار و با اندیشه‌ی اعتلا و پیشرفت ایران، توانست بیش از ۱۵۰۰ اثر ارزنده از خود باقی گذارد. به حق می‌توان گفت دانش آموخته‌ای در ایران نیست كه اثری از استاد عباس سحاب ندیده و نداشته باشد و یا دست کم با نام سحاب آشنا نباشد.
مهندس عباس سحاب از كودكی عاشق هنر بود. خوب نقاشی می‌كرد و تابلوهای بسیاری از او به یادگار مانده است. از سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۵ بر پایه‌ی مطالعه، بررسی و سفرهای پژوهشی به حدود سی هزار روستا در سراسر كشور، دست به كار و كوشش برای تهیه و ترسیم نقشه‌های مناطق گوناگون شد. نقشه‌های استان‌های تهران، اصفهان، مازندران حاصل این كوشش‌ها است.
وی به تهیه‌ی نقشه‌ی شهرهای بزرگ ایران مانند تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، اهواز و بیشتر استان‌های کشور نیز اقدام كرد. همچنین كار ترسیم و تولید نقشه‌های خاورمیانه و كشورهای این منطقه مانند افغانستان، پاكستان، تركیه، عراق، عربستان و کویت را با كیفیتی مطلوب و زیبا، طی سال‌های ۱۳۴۰-۱۳۳۷ به سبك ویژه خویش پیش برد.
در سال ۱۳۳۹ موفق شد نخستین نمایشگاه نقشه‌های جغرافیایی را در دانشسرای تهران برگزار كند كه در آن شمار زیادی از بنیادهای بزرگ جغرافیایی جهان شركت كرده بودند. همچنین در سال‌های بعد، آثار خود و دیگر مراكز جغرافیایی را در سه نمایشگاه بر پا شده در تهران، اصفهان و آبادان به نمایش گذاشت.
در فاصله سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ علاوه بر فراهم نمودن دوره‌ی نقشه‌های آموزشی برای مدارس كشور و نقشه‌های موضوعی ایران، اطلس‌های جغرافیایی، تاریخی، كتاب‌های راهنما و مرجع، «اطلس نقشه‌های جغرافیایی و اسناد تاریخی درباره خلیج فارس» را گردآوری و منتشركرد. آنگاه از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۸ توفیق یافت دوره‌ی نقشه‌های تاریخی ایران را از سلسله هخامنشیان تا دوره‌ی زندیه، تنظیم و به چاپ برساند.
از ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۹ استاد سحاب علاوه بر كارهای جاری، به طور به جدی به ادامه و تکمیل کار گردآوری و پدید آوردن مهمترین اثر خود پرداخت؛ اثری در بیست جلد با عنوانِ اطلس چهارده قرن هنر اسلامی. نخستین جلد از این اثر به دفتر خوشنویسی اختصاص داشت که در سال ۱۳۸۱ توسط فرزندانش منتشر شد.
او بنیانگزار دانش نقشه نگاری (كارتوگرافی) به شیوه‌ی نوین در ایران است و از سوی دیگر، یكی از آخرین بازماندگان نسل نقشه نگاران قدیمی و صاحب سبك در جهان است. وی نخستین تهیه کننده کُره جغرافیایی به زبان فارسی، مولف و ناشر صدها اطلس و نقشه جغرافیایی و کارهای پژوهشی در حوزه جغرافیا است.
استاد سحاب از اعضای فعال انجمن جهانی کارتوگرافی (I.C.A.) بود و در بیشتر همایش‌های جهانی كه در كشورهای گوناگون تشكیل می‌شد، شركت می‌جست. وی همچنین در سفرهای خود از دانشگاه‌ها و مراكز علمی و محافل فرهنگی جهان به ویژه بنیادهای جغرافیایی بازدید می‌كرد و با شخصیت‌های جهانی در زمینه جغرافیا دیدار و تبادل نظر می‌كرد.
علاوه بر مؤسسه‌ی جغرافیایی و كارتوگرافی سحاب و چاپخانه جغرافیایی سحاب، یادگار و میراث فرهنگی دیگری نیز از استاد برجای مانده و آن كتابخانه‌ی جغرافیایی سحاب است كه پدر ایشان پیش از تاسیس موسسه سحاب آن را برپا كردند و استاد نیز در طول عمر پربار خویش با گردآوری منابع فراوان در این حوزه‌ی گسترده در جهت هر چه غنی‌تر كردن آن كوشش كرد. این كتابخانه‌ی تخصصی هم اكنون دارای چندین هزار جلد كتاب و تقریباً به همین اندازه نشریات ادواری جغرافیا و نیز بیش از ۲۰ هزار عنوان نقشه از ایران و جهان است.
استاد سحاب در ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ دیده از دنیا فرو بست و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در بهشت زهرا (تهران) به خاك سپرده شد.
پس از درگذشت استاد سحاب، مراسم بزرگداشت ایشان در بسیاری از دانشگاه ها و مراكز علمی و فرهنگی كشور برگزار گردید. از زندگی استاد سحاب نیز فیلمی در زمان حیات‌شان توسط گروه دانش و فرهنگ شبکه یک سیما در سال ۱۳۷۶ ساخته شده است که در موسسه سحاب قابل دسترسی است.
هم اكنون مؤسسه‌ی جغرافیایی سحاب را فرزند ارشد وی، محمدرضا سحاب به همراه نسل چهارم خانواده سحاب با پیروی از هدف‌های او اداره می‌كنند.
کتاب زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی دانشمند فقید استاد عباس سحاب “پدرکارتوگرافی ایران” توسط انجمن مفاخر فرهنگی درسال ۱۳۸۰ چاپ و منتشر شده است.
با انتشار این مطلب سعی در زنده نگه داشتن یاد و خاطره کسانی را داشته ایم که در توسعه و پیشرفت نقشه برداری ایران همت گمارده اند ما همچنان در حال ارائه خدمات نقشه برداری هستیم هر نوع خدماتی از جمله کاتوگرافی… در صورت نیاز به کارتوگرافی نقشه برداری با ما تماس بگیرید.
Leave A Comment